- این گروه داروها به صورت‌های مختلفی در بدن اثر می‌کنند و همه مضر نیستند. داروهایی هستند که موجب تجزیه نشدن چربی‌ها در روده شده و منجر به اسهال چرب می‌شوند. البته این داروها در طولانی مدت باعث دفع ویتامین‌های محلول در چربی شده و فرد را با سوء‌تغذیه روبه‌رو می‌کنند.  گروه دیگری از داروهای چربی‌سوز هم هستند که مهارکننده جذب چربی هستند و باعث می‌شوند چربی وارد چرخه سوخت بدن نشود. اما به ‌طور کلی داروهای چربی‌سوزی که سوخت‌ و ساز بدن را بالا می‌برند چند مشکل ایجاد می‌کنند و بی‌احتیاطی و ناآگاهانه مصرف کردن آنها می‌تواند موجب مرگ شود:

- مثلا داروهایی که روی غده تیرویید اثر کرده سوخت و ساز را از آن طریق بالا می‌برند، در افرادی که مشکلات قلبی عروقی دارند، ممکن است موجب مرگ شوند.از سوی دیگر، این داروها باعث از بین رفتن چربی‌های سلولی شده و به بدن آسیب می‌رسانند. همچنین بالا رفتن سوخت و ساز روی دستگاه گوارش نیز اثرگذار بوده و باعث ناراحتی‌های گوارشی می‌شود.

-پزشکی که برای افراد چاق (BMI بالاتر از 30) این داروها را به تنهایی یا به صورت ترکیبی تجویز می‌کند، باید عملکرد داروها را توضیح دهد تا بیمار با آگاهی، مصرف چربی‌سوزها را انتخاب کند.

-ر شرایط کنونی این قرص‌ها خارج از چرخه نظارت وزارت بهداشت و درمان در بازار توزیع می‌شوند.

-بیشتر این قرص‌ها از کشورهای هند و پاکستان وارد ایران می‌شوند و هیچ اطمینانی به سلامت آنها نیست و تضمینی هم برای لاغری افراد وجود ندارد.

-قرص‌های چربی‌سوز توزیع شده در بازار استاندارد نیستند.این قرص‌ها فقط افراد چاق را به سمت خود جذب کرده و منابع چربی را در بدن آنان آزاد می‌کنند.

-قرص چربی‌سوز  ونوستات تنها قرص استاندارد و تایید شده در وزارت بهداشت و درمان است.  این قرص فاقد عوارض است و برای افراد مشکلی را به وجود نخواهد آورد.

- ونوستات (ارلیستات) یک مهارکننده برگشت‌پذیر آنزیم لیپاز است که با برقراری پیوند با این آنزیم، آن را غیرفعال می‌کند. بنا براین از هیدرولیز چربی تری‌گلیسرید به شکل قابل جذب (اسید چرب و مونو گلیسرید) جلوگیری می‌کند.

-این دارو از طریق خوراکی به مقدار ناچیزی جذب می‌شود و به همراه یک رژیم غذایی کنترل‌شده و کم‌کالری جهت کاهش وزن و نگهداری این وضعیت و نیز کاهش خطر برگشت چاقی به کار می‌رود.

- قرص‌های چربی‌سوز معمولا چربی بدن را می‌سوزاند. ترکیب اصلی در قرص‌هایی که اخیرا وارد بازار شده است اورلیستات است.این قرص‌ها همراه با غذا، درصد زیادی از چربی غذا را دفع می‌کند.  این دارو معمولا جذب بدن نمی‌شود و جزو دسته داروهایی است که عوارض جانبی کمی دارد.

- چون متابولیسم آن روی اندام‌های بدن بیشتر می‌شود، اما وقتی جذب نمی‌شود، عوارض جانبی آن کمتر است.

- قرص‌های آنتی‌لیپاز در واقع جذب چربی را مختل ‌می‌کنند و در نتیجه جذب ویتامین‌های محلول در چربی را نیز مختل می‌نمایند.

- در واقع جذب ویتامین های" ای و دی و آ و کا" در مصرف‌کنندگان این قرص‌ها صورت نمی‌گیرد.

- حال اگر قرار باشد فردی در کوتاه مدت از این قرص‌ها استفاده کند، دچار مشکل نخواهد شد، اما اگر در درازمدت مورد استفاده قرار گیرد، عوارض جانبی رخ خواهد داد.

- این داروها موجب کمبود ویتامین‌های محلول در چربی، افزایش خون‌ریزی ماهیانه در خانم‌ها در اثر اختلال در انعقاد خون به علت کمبود ویتامین کا می‌شود.

- کمبود هر یک از ویتامین‌های محلول در چربی مانند E نیز عوارض خاص خود را دارد؛ به طور مثال، باعث جذب کمتر مواد مغذی آنتی‌اکسیدان در بدن می‌شود.

- در غذاهای سرخ شده، کتلت، کوکو و فست‌فودها چربی زیادی وجود دارد. گاهی می‌توان پس از صرف غذای چرب از این قرص‌ها، مصرف کرد و صرفا مصرف محدود این قرص‌ها توصیه می‌شود، نه مصرف مداوم و همیشگی آنها.

- مصرف خودسرانه هر نوع دارویی از جمله این قرص‌ها به هیچ عنوان صحیح نیست.

این قرص ها چگونه اثر می کنند؟

- قرص‌های چربی‌سوز اغلب دارای کافئین و افدرین هستند و بر اساس این دو ماده باعث افزایش مصرف کالری می‌شوند.افدرین  باعث انبساط ریه‌ها می‌شود؛ ضربان قلب و فشار خون را افزایش می‌دهد؛ باعث کاهش اشتها می‌شود و مانند یک دیورتیک عمل می‌کند، یعنی باعث افزایش دفع ادرار می‌شود.

- البته اگر شما آسپیرین یا یک نوع داروی قلبی یا داروی ضدآسم (غیر از افدرین) را مصرف می‌کنید یا این که نسبت به کافئین حساسیت دارید، نباید از قرص‌های چربی‌سوز استفاده کنید

دکتر احمد باقری مقدم/ متخصص طب ورزش/ هیات پزشکی ورزشی اصفهان